قدس آنلاین- گروه استانها- طیبه قاسمی؛ درست از زمانی که خوزستان درگیر ریز گرد و بعد از آن وحشت از خشکسالی و هوای آلوده شد و لقب آلوده ترین شهر جهان را کسب کرد طرحهایی با عنوان کاشت نهال، شبکه آبیاری و کانالهای زه کشی با وعده بیابان زدایی در این استان صورت گرفت، در تمام نشست هایی که به هدف معرفی بیابان زدایی، کمربند سبز، ارتقا فضای سبز و ... انجام می شد مانور مسئولان رسیدن به شهری با سرانه بالای فضای سبز بود در آخرین اقدام برای این شکل بیابان زدایی ها رییس بیابان زدایی استان خوزستان خبر از کاشت ۱۴ هزار هکتار نهال اجنبی برای مهار بیابان زدایی داد.

اشتباهی که ریشه دواند

کاشت درخت حرکتی به جا و درست است اما کوچکترین برآورد در این راه بررسی منطقه مورد نظر برای آن است، به غیر از آن کاشت هر گیاهی  بدون توجه به نتایج حاصله در سالهای آینده منطقی نیست این موضوع در خوزستان مورد توجه قرار نگرفت و امروز با وجود توصیه های فعالان محیط زیست و محققین کاشت نهال و حتی ارائه طرح هایی برای جلوگیری از رشد دو نوع گیاه اجنبی در این خاک که به گواه بسیاری از جغرافی دانان به دلیل جلگه‌ای بودن یکی از حاصلخیزترین خاک‌های کشور است و قابلیت کشت تمام درختان مثمر از جمله خرما، انگور، سدر، انار، زیتون و انجیر را دارد دردسرهایی ایجاد کرد که کوچکترین آن تنگی نفس شهروندان است، سال گذشته نجمه محقق طرح جلوگیری از کاشت کهور و کنوکارپوس با مستندات در شورای  شهر اهواز ارایه داد که متاسفانه اعضای شورا به آن رای ندادند تا خاک خوزستان تنوع گیاهی گسترده درخت های نخل، بلوط، مورد عطری را از دست داده و باکلی هزینه درخت های غیر بومی را در خود جای دهد تا اشتباهی که می شد همان ابتدا متوقف کرد به معضل بزرگی تبدیل شود.

وقتی رییس محیط زیست کشور با اشاره به اینکه محیط زیست در کشور به شدت مورد تهدید است، به سرسبزی دشت های خوزستان در ۵۰ سال پیش اشاره می کرد می شد فهمید شیوه های به کار رفته در حفظ یا بازسازی فضای سبز موثر نبوده و باید فکر دیگری کرد، اگر به سالهای ابتدایی کاشت کنوکارپوس در اهواز نگاهی  بیاندازید می بینید که این گیاه با گرفتن نفس شهر در همان روزهایی خوش آب و هوای اهواز گربه را دم حجله کشت و گرده افشانی اش باعث شد خوزستانی ها که فقط در پاییز می توانند دمی را بیرون از خانه و فضاهای سبز بگذرانند خانه نشین کرد.

زمان برای متولیان استانی با مناظره های تکراری بر سر مقصر بودن یا نبودن این زیبای وحشی  می گذشت و برای مردم با دردهای جدیدی که به شهر اضافه می شد.

اژدهایی خفته در لایه های زیرین اهواز

سال ۹۶ کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به مردم خوزستان اعلام کرد خوزستان بیش از آب و نفت، خاک دارد و این وظیفه خود آنهاست که  این استان را حفظ کنند اما راه حل های موجود برای حفظ آن کار را به جایی رسانیده که ریشه کشی گیاهان کهور و کنوکارپوس از دل خاک بیشتر شبیه فیلم های ژانر وحشتناک است تا از بین بردن یک گیاه! کهور حالا به اژدهایی خفته در لایه های زیرین اهواز بدل شده که ابتدا از گرفتگی فاضلاب ها و شکسته شدن کاشی های  یک حیاط خود را به رخ کشید و بعد با جذب آبهای زیر زمینی و تخریب سیستم های فاضلاب شهری را نشانه رفت.

شبنم قنواتی یکی از فعالان محیط زیست خوزستان در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین می گوید: چالش دیگر طرح مهار ریزگردها با نهال کاری  کمبود آب است، کاشت درختان به این شکل برای به ثمر رسیدن و حل کردن مشکل بیابان زدایی برای صدها سال دیگر جواب می دهد و آسیب های جدی به محیط زیست و تالاب های استان وارد می کند.

قنواتی تاکید می کند: این درختان آبها را خشک می کند و بی آبی قطعا در سال‌های بعد مشکلات بسیار بیش تری برای ما ایجاد خواهد کرد و تبعات این موضوع جبران‌ناپذیرتر می شود. این شکل نهال کاری فقط خرج اضافه است، چرا نخل نمی کارند؟

او ادامه می دهد: با کاشت این گیاه، زیستگاه گیاهان خوزستان مورد تهدید قرار می‌گیرد، بخش عمده آب‌های زیرزمینی از بین می روند، ضمن اینکه کهور گیاهی است که تنوع زیستی خاورمیانه را تهدید می کند. اینکه بخواهند کهور را برای بیابان زدایی بکارند خیانت است.

توقف 

ماجرا تا جایی پیش رفت که کمربند سبز یکی از عمده ترین طرح های اهواز که به دلیل مبارزه با ریزگردها از چالش های بزرگ استان خوزستان به شمار می آمد به دلایل نامشخص متوقف شد و کوروش بهادری مدیرکل هواشناسی  مدعی شد: کمربند سبز نمی تواند مانع ورود گرد و غبار از یک کانون باشد چراکه کانون یک عرصه بسیار بزرگ است و قد درختان کوتاه! دلیلی که  پذیرفتنش برای عامه ترین افراد نیز ممکن نیست و متاسفانه توقف این طرح گردن نخل های کاشته شده در بلوارهای های پل ششم را نیز نشانه رفت.

صالح عبداللهی مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اهواز اما نظر متفاوتی دارد و در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین توضیح می دهد: هنوز به صورت صد در صدی در هیچ مرکز پژوهش و علمی حتی مراکز پژوهشی فضای سبز  به ما ابلاغ نشده که این درختان مضر هستند و مطالب منتشره  نظریه پردازی است، منشا آلودگی ها در شهر صنعتی اهواز زیاد است و نفت، کربن، فلرهای نفتی و گردو غبار از قبل متهم بوده و حالا احتمال داده شده که کنوکارپوس ها نیز جز منشا آلودگی ها به حساب می آیند.

عبداللهی تاکید می کند: برای هرس درختان حدود 300 نفر در ارتباط مستقیم با این درختان هستند و هیچ عارضه ای برای آنها ایجاد نشده است و از طرفی حتی کسانی که در طبقات بالایی یک ساختمان هستند و با درختان در ارتباط نیستند بعد از باران دچار عارضه تنفسی می شوند.

او با اشاره به اینکه سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اهواز ابزار لازم برای بررسی و تحقیقات را در اختیار ندارد از عقد قراردادی با دانشگاه رامین خبر داد که میتواند در این باره تحقیقاتی داشته و میزان مضرات گیاه کهور و کنوکارپو را بررسی کنند.

این مقام مسئول قدمت کاشت این درختان را از سال 83 بیان کرده و تصریح می کند: در اهواز 400 هزار اصله کنوکارپوس و کهور است اما در هزار هکتار کمربند سبز هیچ درخت کنوکارپوسی  کاشته نشده، گیاهی باید در این منطقه کاشته شود که مناسب خشکی باشد  بافت رملی، شنی و سبک خاک را در گرما تحمل کند که کهور مناسب ترین آن است.

سیده نرجس مجتهد نجفی محقق وپژوهشگر اما یکی از دلایل آلودگی هوا و ریزگرد ها در خوزستان را درختان کهور آمریکایی می داند و توضیح می دهد: درخت آمریکایی یکی از مهم‌ترین گونه‌های مهاجم دنیاست که کشورهای زیادی با آن در حال مبارزه هستند در مصر عنوان شده هیچ گیاهی به خطر آنها نمی‌رسد، اتحادیه اروپا این درخت را خطرناک ترین موجود دنیا معرفی کرده است و کارشناسان زراعت و کشاورزی به آن لقب سرطان محیط زیست داده اند.

قوانین منع کاشت

او با اشاره به این که درخت کهور نیمی از آبهای زیرزمینی را از بین می‌برد بیان می کند: کمپین هایی برای عملیات مبارزه با این درخت تشکیل شده، در ایالات متحده آمریکا ۲۵ منطقه به دلیل کاشت این گیاه از بین رفته است، در قاره استرالیا قوانینی بر مبنای منع کاشت این درخت اجرا می شود آن وقت ما در خوزستان ۴۰ هزار از این نوع درخت را در جنوب شرق اهواز برای بیابان زدایی می کاریم.

نجفی خبر می دهد: متاسفانه تست های آلرژیک نشان می دهد که این گیاهان علاوه بر حساسیت زا بودن دارای عیوب دیگری هم هست که از جمله آن می توان  به تجزیه نشدن لاشه‌های برگ آنها اشاره کرد، کاج ها و کهور آمریکایی هم همین حالت را دارند و اگر مدتی زیر این درختان تمیز نشود می بینید ۲۵ متر برگ خشک شده زیر آن ریخته شده است.

او با ذکر اینکه درخت کهور، واقعی نیست، تغییر یافته و دستکاری شده است.می افزاید: در خارطوم پایتخت سودان یک هفته آب در ماه رمضان قطع شده و بعد از تحقیق مشخص شد که این قطعی آب به دلیل وجود درختان کنوکارپوس است.

این محقق می گوید: باید درخت مورد عطری که در طب سنتی کاربرد بسیار زیادی دارد را جایگزین همین درختان نامثمر کنیم این درخت که مربوط به خوزستان است در جنگلها در حال نابودی است و ضمن اینکه ما گونه های دیگری مثل سالوادور ها یا درخت مسواک داریم که به نام خود ایران نامگذاری شده‌اند، اما متاسفانه آنقدر کاشته نمی‌شوند که حتی کسی آنها را نمی شناسد.  

نویسنده کتاب اقتصاد مقام تر، محیط سالم تر از همکاری بسیج و سپاه پاسداران در اجرای این طرح ها می گوید و بیان می کند: کاشت درختان کهور آمریکایی صحیح نیست و بیان زدایی با این درخت  کاربردی برای استان خوزستان ندارد.

اکالیپتوس آب را می بلعد

او با اشاره به اینکه کهور آمریکایی خود به خود باعث آتش‌سوزی می‌شود و یکی از دلایل سوختن جنگلها همین گیاهان هستند اضافه می کند: کهور اجازه رشد هیچ گیاهی را در کنار خود نمی دهد و از این لحاظ شبیه کنوکارپوس است البته کنوکارپوس گیاهی سمی  ولی این گیاه سمی نیست، در کنار این دو گونه گیاه می‌توان از اکالیپتوس نام برد که هر دانه از اکالیپتوس در استفاده از آب های زیرزمینی به مانند حفر یک چاه غیر مجاز است، ضمن اینکه در کنار آن قارچی سمی وجود دارد که برای افرادی که سیستم بدنی ضعیف دارند باعث مرگ می شود.

در آمریکا نیز اکالیپتوس باعث مرگ یک نفر در کالیفرنیا شده است به همین دلیل آمریکا این گیاه را خطرناک اعلام کرده و کشت آن را ممنوع کرده است. سازمان هوا فضا هم عکسی از این گیاه دارد که مواد هیدروکربنی منتشر شده از این گیاه را به خوبی نشان می دهد که این مواد با بیشتر شدن گرمی هوا افزایش می یابد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در جلسه شورای سلامت بر لزوم هرس درختان کنوکارپوس جهت پیشگیری از مشکلات تنفسی در فصل پاییز تاکید کرده و با اشاره به لزوم برنامه‌ریزی دستگاه‌های ذیربط جهت هرس درختان کنوکارپوس، اذعان می کند: نگرانی ما از این است که بارندگی زودتر رخ دهند، بارها گفته ایم که درختان کنوکارپوس زیبایی‌هایی در شهر و استان ایجاد کرده‌اند اما عوارضی نیز در پی داشته‌اند که اگر هرس آنها انجام شود، مشکل رفع می‌شود.

فرصتی نیست

در اهواز دیگر کاشت کهور  انجام شده و زمانی برای از دست رفتن نیست حالا فضای مجازی پر است از این درختان وحشی که یک تنه خطری بزرگ برای تنفس شهروندان، سیستم فاضلاب و سنگ فرش های خیابان ها محسوب می شود تا به مسئولان استانی بقبولاند فرصتی ندارند و حالا زمان دادن راهکار هاست.